Serbest bölgelerden yurt içine yapılan satışların vergi istisnası yılbaşında kaldırılıyor
Serbest bölge yatırımcıları 45 yıllığına aldıkları ruhsatlardaki vergi avantajının tek taraflı olarak kaldırılmasına tepkili. Üreticiler, düzenlemenin serbest bölgelere yapılacak yeni yatırımları da riske attığını belirtiyor.
Serbest bölgelerin yurtiçine satışlarından vergi istisnasının kaldırılmasına ilişkin düzenleme 1 Ocak’ta yürürlüğe girecek. Ancak serbest bölge yatırımcıları düzenlemenin bu haliyle yürürlüğe girmemesi adına Ticaret Bakanlığı’na itirazlarını yoğun şekilde yapmaya devam ediyor. Düzenlemeden 1 Ocak 2025 öncesi alınan ruhsatların muaf tutulması gerektiğini dile getiren üreticiler, söz konusu durumda yurtiçine satışlarda çifte vergilendirmenin ortaya çıkacağını, bu durumun serbest bölge yatırımcısını cezalandırmak anlamına geldiğini vurguluyor.
Vergi istisnası avantajıyla 45 yıllığına üretim ruhsatı alan firmalar ‘maç oynanırken kural değiştirilmez’ diyerek itirazlarını dile getirirken, söz konusu düzenleme nedeniyle serbest bölgelere yapılacak yeni yatırımlarla alakalı birçok üreticinin beklemeye geçtiği belirtiliyor. Kapsamlı vergi düzenlemelerini içeren 28 Temmuz tarihli ve 7524 sayılı Kanun’un 24’üncü maddesiyle, 3218 sayılı Serbest Bölgeler Kanunu’nun geçici 3’üncü maddesinde değişiklik yapılarak serbest bölgelerde uygulanan kazanç istisnasının kapsamı daraltılmıştı. Değişiklikten önce serbest bölgede faaliyet gösteren bir üreticinin burada imal ettiği ürünün satışından elde ettiği kazanç, yurtiçine ya da yurtdışına satışı fark etmeksizin kurumlar vergisinden istisnaydı.
Ancak yeni düzenleme ile bu değiştirildi, serbest bölgelerdeki firmaların ürettikleri ürünlerin yurt içine satışından elde edilen kazançları istisna kapsamından çıkarıldı. Söz konusu düzenleme, serbest bölgelerde faaliyet gösteren firmaların 1 Ocak 2025’ten itibaren elde edilen kazançlarını kapsıyor. Düzenleme bu haliyle 1 Ocak 2025’te yürürlüğe girerse, serbest bölgedeki bir firma yurt içine satış yaptığı takdirde kurumlar vergisi ödeyecek.
Çifte vergilendirmeye itiraz
Bu noktada serbest bölgede faaliyet gösteren üreticiler, haksız bir uygulama ile karşı karşıya kaldıklarını belirterek, serbest bölgelerde inşası devam eden yatırımların ve yeni yatırım planlarının risk altında olduğunu dile getiriyor.
Sektör temsilcileri, serbest bölge ruhsatlarının verilmesi ile tanınan ayrıcalıkların kaldırılmasına, ‘Maç oynanırken kural değiştirilmez’ diyerek karşı çıktı. Zira serbest bölgede yatırım kararı alan kurumlara verilen ruhsatın süresi yatırımcı mükellefler için 45 yıl… Serbest bölgedeki üreticiler, üretim faaliyet ruhsatı alırken kendilerine 45 yıl süreyle taahhüt edilen kurumlar ve gelir vergisi muafiyetinin kısıtlanmasının kazanılmış hakkın tek taraflı olarak geri alınması yoluyla haksız uygulamaya yol açtığını savunuyor. Öte yandan, serbest bölge yatırımcıları mevcut uygulamada yurt dışından bölgeye getirilen malların CIF değeri üzerinden binde 1, bölgeden Türkiye’ye çıkarılan malların FOB değeri üzerinden ise binde 9 oranında fon ödüyor. Bu noktada yurtiçi satışlarda halihazırda binde 9 fon ödemeye devam edeceklerini söyleyen serbest bölge temsilcileri, bununla beraber yeni düzenleme ile aynı satıştan bir de kurumlar vergisi ödeyecek olmalarının “çifte vergilendirme” doğurduğunu savunuyor.
Merve Yiğitcan’a konuşan serbest bölge yatırımcıları, çifte vergilendirme ile serbest bölge avantajlarının ortadan kaldırılması bir yana, bölgedeki üreticinin adeta cezalandırıldığını iddia ediyorlar.
Kanunun 10 yıl ertelenmesi gündemde
Bu noktada serbest bölge yatırımcıları, düzenlemenin mevcut üretim ruhsatı alan firmaları değil, 1 Ocak 2025’ten sonra alınacak yeni ruhsatlar için geçerli olmasının daha hakkaniyetli olacağını dile getiriyor. Yatırımcılar ayrıca bir çifte vergilendirme durumunun yaşanmaması adına serbest bölgeden yurtiçine yapılan satışlarda alınan birde 9’luk fonun kaldırılması gerektiğini dile getiriyor. Ticaret Bakanlığı ile Hazine ve Maliye Bakanlığı’ndan vergi istisnalarını sınırlandıran söz konusu düzenleme ile ilgili henüz bir değişikliğe gidilmedi, ancak edinilen bilgiye göre ilgili bakanlıkların kanunun uygulanmasının 10 yıl ertelenmesi ve vergi muafiyeti uygulandığı takdirde fon uygulamasının iptali konularını değerlendirdiği belirtiliyor.
Serbest bölgelerden yurtiçine satış 2023’te 5 milyar doları aştı
Ticaret Bakanlığı verilerine göre, 2023 yılında Türkiye’deki 18 serbest bölgede 775’i yabancı olmak üzere 2 bin 980 firma bulunuyor. Bu firmaların 1285’i doğrudan üretim yapıyor. Yaklaşık 30,9 milyar dolarlık ticaret hacmine ulaşan serbest bölgelerden geçen yıl yurtiçine yapılan satışların tutarı 5 milyar 63 milyon dolar civarında olurken, serbest bölgelerden yurtdışına yapılan ihracatın büyüklüğü 12,6 milyar dolar civarında gerçekleşti. Serbest bölgelerdeki istihdam ise 2023 yılı sonu itibarıyla 99 bin 23 oldu.