Kentsel dönüşümde hibe dönemi

Nexonya Yönetim Kurulu Başkanı Ali Koray Vural

Türkiye’yi domine eden sektörlerin başında gelen inşaat sektöründe TÜİK verilerine göre 2023 yılında Türkiye genelinde 1 milyon 225 bin 926 konut satılmıştır. Ülkemizin yıllık yeni konut ihtiyacı ortalama 1 milyondur. 2023 yılında ise 600 bin konut üretilmiştir. Asrın Felaketi olan 6 Şubat depremleri sonrasında Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı tarafından yürütülen hasar tespit çalışması sonucuna göre acil yıkılacak, yıkık veya ağır hasarlı kategorilerine giren toplam konut sayısı 518.009 olarak belirlenmiştir.

Kentsel dönüşümdeki kanunların hayata geçirilmesi, şehirlerimizin güvenliği ve yapılaşma kalitesi açısından kritik bir rol oynuyor. Özellikle yeni yasal düzenlemeler bu sürecin daha hızlı ve etkin bir şekilde ilerlemesine çok büyük katkı sağlayacak. Ve yine bu düzenlemelerle birlikte kentsel dönüşüm sürecini hızlandırmak ve engelleri aşmak için hem inşaat sektörümüzün yolu açılmıştır hem de vatandaşlarımız adına önemli bir adım atılmıştır. Kentsel dönüşümde başta yapı ruhsatı alınması da dahil tüm iş ve işlemlerin yüzde 50+1’le alınacak olması gibi süreçlerde alınan bu yeni kararlar, işlemlerin daha hızlı yürütülmesine olanak tanıyor.

Bu da kentsel dönüşüm sürecinin daha verimli işlemesine katkı sağlıyor. Kira yardımından sonra açıklanan yarısı bizden kampanyasının Resmi Gazete’de yayımlanmasıyla birlikte hak sahiplerine bir konut için 700 bin liraya kadar hibe, 700 bin liraya kadar da kredi verilecek. İnsaat yapımı için verilecek hibe haricinde kiracılara bir kereye mahsus ve karşılıksız 100 bin lira tahliye desteği verilecek. İş yerleri için ise 350 bin liraya kadar hibe, 350 bin liraya kadar da kredi desteği verilecek. Kredilerin vadesi 10 yıl olacak. İlk 12 taksite ise faiz uygulanmayacak. Uzun zamandır sektörün beklediği bu haberin Resmi Gazete’de yer almasıyla birlikte kentsel dönüşüm sürecinin hızlanacağını düşünüyoruz. Nexonya olarak kentsel dönüşüm ana merceğimiz. Şu an ürettiğimiz projelerin üçte birini kentsel dönüşüm projeleri oluşturuyor. Konut sahiplerinin bu kampanyayla kentsel dönüşüme ilgisinin artacağını, sektörün hareketleneceğini düşünüyoruz.

Kentsel Dönüşüm Uzmanı Mimar Dr. Nihat Şen

İstanbul genelinde resmi kayıtlarda 1 milyon 166 bin bina bulunuyor. Binaların 255 bini 1980 öncesinde, 533 bini 1990-2000, 376 bini de 2000-2019 yılları arasında inşa edildi. İstanbul’da meydana gelecek 7.5 büyüklüğündeki bir deprem senaryosunda yaklaşık 48 bin binanın ağır veya çok ağır, 146 bin binanın ise orta hasar alacağı tahmin ediliyordu. Bu da 200 bin binanın orta veya ağır hasar alması ve 3 milyon insanı etkilemesi anlamına geliyor. Bir gerçek var ki deprem kuşağında olan ve Türkiye coğrafyasının yüzde 66’sını Türkiye nüfusunun yüzde 72’sini ilgilendiren doğal afetten etkilenecek bir gerçekle karşı karşıyayız.  Deprem uzmanlarının her gün altını çizdiği üzere Büyük Marmara depremi de yaklaşıyor. Bu anlamda binaların bir an önce dönüşmesi gerekiyor diye sürekli belirtsek de dönüşümü yavaşlatan en önemli konuların başında finansmana erişim sorunu geliyordu. Özellikle de pandemi sonrasında sürekli yukarı yönlü eğilime giren konut fiyatları (hem malzeme hem de işçilik ücretlerinin artması), metrekarede konut üretiminin ortalama 30 bin TL’ye kadar yükselmesi, kentsel dönüşüm kabul edilse dahi konut kiralarının yüksekliği, insanları kentsel dönüşümden uzaklaştırıyordu. Böyle bir kampanya ödemelerde bir nebze rahatlama oluşturacaktır. Bu anlamda açıklanan yarısı bizden kampanyasının Resmi Gazete’de yayımlanmasıyla birlikte hak sahiplerine bir konut için 700 bin liraya kadar hibe, 700 bin liraya kadar da kredi verilecek. İnsaat yapımı için verilecek hibe haricinde kiracılara bir kereye mahsus ve karşılıksız 100 bin lira tahliye desteği verilecek. İş yerleri için ise 350 bin liraya kadar hibe, 350 bin liraya kadar da kredi desteği verilecek. Kredilerin vadesi 10 yıl olacak. İlk 12 taksite ise faiz uygulanmayacak. Kredi borcunda meydana gelecek yıllık artışı belirlemek üzere güncelleme oranının uygulandığı her yılın ocak ayıda TÜFE’nin bir önceki yılın aynı ayına göre meydana gelen yıllık değişimin yarısının baz alınması da olumlu. Ancak 12 ay sonunda faizin nasıl işleyeceği belirsiz. Yıl içerisinde yapılan açıklamalarda faizin yüzde 1’in altında olacağı belirtilmişti. İlk yıl sonrasındaki yapılandırmada faiz oranının yüzde 1’in altında tutulması teşvik edici bir adım alacaktır. Kira yardımlarının da İstanbul’da 3 bin 500 liradan 5 bin 500 liraya çıkarıldığını da hatırlatmakta yarar var. Tabii ki tüm bunlar kentsel dönüşümün hızlanması adına önemli adımlar. Hem durağan bir döneme giren inşaat sektörünü hızlandıracak hem de depreme karşı daha dayanıklı binaların yapımı hızlanacaktır.