Cari Açık Haberleri - Son Dakika Cari Açık Haber Güncel Gelişmeler

Dış ticaret tablosundaki iyileşme gerçek değil

Program döneminde ihracattaki artış mütevazı düzeyde kalırken, ithalatta yaşanan hızlı düşüş ise ithal tüketimden değil, imalat sanayii başta ekonominin üretim ve yatırım ayağında frene basılması yüzünden bu kesimlerin ihtiyacı olan hammadde/ara malı ve yatırım mallarında dış alımın kısılmasından kaynaklanıyor. Tüketim malı ithalatı artmaya devam ederek yüksek hacimlere ulaştı. Dış ticaret açığındaki hızla kapanmanın, artış eğilimini sürdüren ithal tüketime karşılık gerçekte ekonominin üretim ayağındaki yavaşlamadan kaynaklanması, Türkiye ekonomisinde küçülmeye işaret etti. Sekiz aylık gerçekleşmeler Ticaret Bakanlığı, kendi belirlediği ağustos ayına ilişkin kendi kayıtları ile Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) en son temmuz sonuna kadar olan döneme ilişkin açıkladığı aylık verileri birleştirerek yılın ilk sekiz ayındaki dış ticaret tablosunu açıkladı. Buna göre ilk sekiz ayda ihracat geçen yılın eş dönemine göre yüzde 3,9 artışla 170 milyar 800,7 milyon dolara yükseldi, ithalat ise yüzde 8,6 düşüşle 21 milyar 355,1 milyon dolara ve dış ticaret açığı da yüzde 33,6 küçülerek 27 milyar 703,1 milyon dolara geriledi. Buna göre Türkiye geçen yılın eş dönemine göre bu yıl ilk sekiz ayda 6 milyar 348 milyon dolar daha fazla ihracat yaparken, 21 milyar 355,1 milyon dolar daha az ithalat gerçekleştirdi. İthalat düşüşü üretimdeki frenden İlk bakışta pozitif bir gelişmeyi ifade eden bu seyir, ithalatın kompozisyonuna bakıldığında olumsuz bir gidişata da işaret ediyor. Ticaret Bakanlığı’nın yılın ilk sekiz ayına ait verilerine göre başta sanayi için işlem görmüş ya da görmemiş hammaddeler olmak üzere üretici sektörlerin gerçekleştirdiği ara malı ithalatı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 13,7 düşüşle 157 milyar 340,9 milyon dolara geriledi. Buna göre geçen yılın ilk sekiz ayındaki tutardan 24 milyar 922,4 milyon dolar daha az hammadde/ara malı ithal edildi. Bu da sanayi üretiminde ve genel ekonomik büyümede düşüşün habercisi. Aynı dönemde ülkede yeni yatırımlardaki canlılığın göstergesi niteliğindeki yatırım (sermaye) malı ithalatı da yüzde 2,1 oranında 711,3 milyon dolarlık düşüşle 33 milyar 457,6 milyar dolara geriledi. Tüketim malı ithalatındaki artış Naki Bakır'ın haberine göre, üretime, yatırıma dönüşecek ithal maddelerin dış alımındaki düşüşe karşılık başta otomobiller olmak üzere, dayanıklı, yarı dayanıklı ve dayanıksız tüketim malları, esası yiyecek içecek olan işlenmiş ya da işlenmemiş ürünler gibi kalemlerden oluşan nihai tüketim mallarının ithalatı ise yüzde 13,7 artışla 34 milyar 579,8 milyon dolara ulaştı. Sıkılaştırma politikasının ekonomide soğumaya yol açtığı ve halkın alım gücünün düştüğü belirtilen bu dönemde geçen yılın eş dönemine göre 4 milyar 175 milyon dolar daha fazla tüketim malı ithal edildi. Geçen yıl ilk sekiz ayda hammadde/ara mallarının toplam ithalatta yüzde 73,8 olan payı bu yıl aynı dönemde yüzde 69,7’ye düşerken, tüketim mallarının payı yüzde 12,3’ten yüzde 15,3’e yükseldi. Son bir yıldaki durum Yıllıklandırılmış dış ticaret verileri, ithalatın kompozisyonundaki değişim nedeniyle aleyhte gelişmeyi daha çarpıcı biçimde ortaya koyuyor. TÜİK’in en son temmuz itibarıyla açıkladığı aylık veriler ve Ticaret Bakanlığı’nın açıkladığı ağustos ayı verisinden hareketle yıllıklandırılmış dış ticaret tablosuna göre, ağustos sonu itibarıyla son bir yılda ihracat 261 milyar 975,6 milyon, ithalat 340 milyar 611,8 milyon dolar oldu. Ağustos 2023 sonu itibarıyla önceki bir yıllık döneme göre yıllık ihracat hacmi yüzde 3,5 oranında 8 milyar 855,5 milyon dolar büyürken, ithalatın yıllık hacmi yüzde 8,4 oranında 31 milyar 82,7 milyon dolar küçüldü. Bu gelişmelerle Ağustos 2023 sonunda 118 milyar 574,4 milyon dolar olan yıllık dış ticaret açığı, bu yıl aynı tarih itibarıyla 78 milyar 636,2 milyon dolara geriledi. Yıllık açık, önceki bir yıllık döneme göre yüzde 33,7 oranında 39 milyar 938,2 milyon dolar küçüldü. Yıllık bazda dış ticaret açığında bu çaptaki kapanma, makro ekonomik dengeler açısından olumlu bir gelişmeye işaret ederken, birer yıllık dönemlere göre ithalat hacmindeki mütevazı büyümeye karşılık ithalat hacmindeki rekor küçülmenin kaynağının da ekonominin üretim ayağındaki yavaşlama olması, orta ve uzun vade için olumsuz bir durum anlamına geliyor. Önceki bir yıllık dönemde 279 milyar 721,3 milyon dolar olan hammadde/ara malı ithalatı, son bir yılda ise 236 milyar 388,6 milyon dolarda kaldı. Son bir yılda, üretici sektörlerdeki daralmaya bağlı olarak önceki bir yıllık döneme göre 43 milyar 332,7 milyon dolar olmak üzere yüzde 15,5 daha az hammadde/ara malı ithal edildi. Buna karşılık son bir yılda tüketim malı ithalatı 51 milyar 816,3 milyon dolara ulaşarak, önceki bir yıllık dönemdeki hacme göre 9 milyar 439 milyon dolar ve yüzde 22,3 daha yüksek oldu. Önceki bir yılda ithalatın yüzde 75,3’ünü oluşturan ara mallarının payı son bir yılda yüzde 69,4’e düşerken, tüketim mallarının payı yüzde 11,4’ten yüzde 15,2’ye yükseldi. Yeni yatırımlarla ilişkili olarak yatırım/sermaye malı ithalatı da birer yıllık dönemlere göre yüzde 5,5 oranında 2 milyar 705,7 milyon dolarlık artışla 52 milyar 30,9 milyon dolar oldu. Buna göre bir yılda yapılan tüketim malı ithalatı, aynı dönemdeki yatırım malı ithalatıyla yaklaşık aynı düzeye geldi. Ekonomide görev değişimi ile 2023’ün ikinci yarısından itibaren başlatılan parasal sıkılaştırma esaslı yeni ekonomik programın uygulama döneminde, hammadde/ara mallarının ithalatında aylık bazda düşüş eğilimi güçlenerek devam ederken, nihai tüketim mallarının aylık ithalatı ise hız keserek artmaya devam etmiş, ilk kez bu yıl temmuzda düşüş görülmüştü. Ticaret Bakanlığı’nın ağustos ayı verileri yeniden artış eğilimine işaret etti. Geçen yıl temmuzda yıllık bazda yüzde 99,6’la rekor bir artış kaydederek 4,7 milyar dolarla en yüksek aylık düzeylerinden birini gören tüketim malı ithalatı, izleyen aylarda artmaya devam etti. Önceki yılın aynı aylarına göre ağustosta yüzde 44,1, eylülde yüzde 37,2 artan tüketim malı ithalatı, ekimde yüzde 78’le aylar itibarıyla yeni dönemin en yüksek ikinci artışını kaydetti. İzleyen aylarda ise tüketim malı ithalatında yıllık artışlar kısmen hız keserek kasımda yüzde 39,7, aralıkta yüzde 26,7, bu yıl ocakta yüzde 13,6, şubatta yüzde 26, martta yüzde 19,4 oldu. Nisanda yüzde 34,1 artan tüketim malı ithalatı, yüzde 20,1 arttığı mayısta 5 milyar dolara yaklaşarak son bir yılın en yüksek aylık düzeyini gördü. Tüketim malı ithalatında yıllık artış ivmesi haziran ayında yüzde 5’e düştü. Temmuz ayında ise söz konusu ithalat yüzde 3,2 ile 25 ay sonra ilk kez düşüş kaydetti. Tüketim malı ithalatının ağustos ayında geçen yılın aynı ayına göre yüzde 1,1’le yeniden artış moduna geçmesi dikkati çekti. Ekonomide küçülmenin habercisi Bu yılın ilk sekiz ayındaki gerçekleşmeler ve son bir yıla ilişkin veriler, dış ticaret tablosundaki iyileşmenin ihracattaki artıştan çok, ithalattaki sert düşüşten; bunun da ekonominin üretim ve yatırım ayağında frene basılmasından kaynaklandığını gösteriyor. Geçen yılın aynı dönemine ve birer yıllık dönemlere göre ithalattaki azalma, sürdürülebilir büyüme açısından hayati önem taşıyan ekonominin üretim ayağındaki daralmaya ve aynı zamanda üretim ve istihdam artışı için gerekli yeni yatırımlar cephesindeki yavaşlamaya işaret ediyor. Bu iki alandaki kan kaybı, tüketim ayağındaki ithalat artışı birlikte düşünüldüğünde, yakın ve orta vadede ekonomide küçülme ve uzun vadede dış ticarette de dengelerin bozulması ve dışa bağımlılığın artmasına yol açacak bir gidişatı haber veriyor.

Bütçe 7 ayda 844 milyar TL açık verdi

Merkezi yönetim bütçesinde temmuz ayları itibarıyla harcamalar yüzde 81,6 artarken, yeni vergilere rağmen toplam gelirlerdeki artış yüzde 44,9’da kaldı. Geçen yıl temmuz ayında 48,6 milyar lira fazla veren bütçe, bu yıl aynı ayda 96,8 milyar lira ile açık verdi. İlk yedi ayda bütçede faiz dışı harcamalar görece kontrollü giderken, faiz ödemelerinde yüksek oranlı bir artış yaşandı. Faiz dışı harcamalar içinde cari transferlerden sonra en büyük bölümü oluşturan personel giderleri de genel bütçe giderlerindekinin çok üzerinde bir artış kaydetti. Bütçe gelirlerinin en büyük bölümünü oluşturan vergi tahsilatı yedi ayda 4 trilyon liraya yaklaşırken, tahsilat artışı toplam bütçe gelirindekinin altında gerçekleşti. Aylık gerçekleşmeler Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın açıkladığı verilere göre, temmuz ayında merkezi yönetim bütçesinde harcamalar geçen yılın aynı ayına göre yüzde 81,6 artışla 827,7 milyar, gelirler ise yüzde 44,9 artışla 730,9 milyar lira oldu. Temmuzda verilen 96,8 milyar liralık bütçe açığı, bu yıl mayıs dışındaki aylara göre daha makul düzeyde gerçekleşti. Dünya'dan Naki Bakır'ın haberine göre, bu yıl ocak ayında 150,7 milyar, şubatta 153,8 milyar, martta 209 milyar, nisanda 177,8 milyar lira açık verilmiş, geçici vergi dönemine denk gelen mayısta ise aylık bazda 219,4 milyar liralık bir bütçe fazlası elde edilirken, haziranda 275 milyar lira ile bu yılın en yüksek aylık açığı verilmişti. Temmuzda bütçe giderlerinin 735,2 milyarını geçen yılın aynı ayına göre yüzde 75,8 artan faiz dışı harcamalar oluşturdu, faiz ödemeleri ise yüzde 145,4’lük rekor artışla 92,5 milyar lira oldu. Böylece geçen yıl temmuzdaki 86,3 milyar liralık faiz dışı bütçe fazlasına karşılık, bu yıl aynı ayda 4,2 milyar lira faiz dışı açık verildi. Haziran ayları itibarıyla faiz ödemelerinin toplam bütçe giderleri içindeki oranı yüzde 8,3’ten yüzde 11,2’ye, vergi gelirlerine oranı da yüzde 8,4’ten yüzde 15,1’e yükseldi. Yedi ayda 667 milyar tl faiz ödendi Yılın ilk yedi ayında merkezi yönetim bütçe harcamaları geçen yılın eş dönemine göre yüzde 91,8 büyüyerek 5 trilyon 406,3 milyar, bütçe gelirleri ise yüzde 91,3 artışla 4 trilyon 562,3 milyar liraya ulaştı. Böylece yedi aylık bütçe açığı geçen yıla göre yüzde 94,2’lik bir büyüme ile 844 milyar lira oldu. Ocak-temmuz döneminde faiz ödemeleri diğer bütçe harcamalarındakinin çok üstünde bir artış kaydetti. Yedi aylık bütçe giderlerinin 4 trilyon 739,3 milyarını geçen yıla göre yüzde 89,1 artan faiz dışı harcamalar oluştururken, faiz ödemeleri aynı dönemde yüzde 113,1 artışla 667 milyar liraya ulaştı ve toplam bütçe giderlerinin yüzde 12,3’ünü oluşturdu. Faiz dışı bütçe dengesindeki açık, yedi aylık dönemlere göre yüzde 45,4 büyüyerek 177 milyar liraya yükseldi. İlk yedi ayda cari transferler bütçenin en büyük kalemi olmaya devam ederken, ikinci büyük kalem olan personel giderlerinde hızlı bir büyüme yaşandı. Hazine yardımları, görevlendirme giderleri, hane halkına yardımlar, tarım ve hayvancılık destekleri gibi çok sayıda alanı kapsayan cari transferler geçen yılın eş dönemine göre yüzde 71,9 artışla 2 trilyon 105,8 milyar lira oldu. Memur maaşları, sözleşmeli personel ve işçi ücretleri, zam ve tazminatlar, ödenekler ve ek çalışma karşılıkları gibi kalemleri kapsayan toplam personel gideri ise yüzde 119,7 artışla 1 trilyon 531,8 milyar, kamu çalışanları adına sosyal güvenlik kurumlarına devlet primi ödemeleri de yüzde 82,1 artarak 188 milyar lira oldu. Böylece kamu personeline yapılan ödemelerin toplam tutarı cari transferlere yaklaştı. Kamu kuruluşlarına mamul mal alımı, gayrimenkul sermaye üretimi, müteahhitlik giderleri, onarım faaliyetleri gibi alanları kapsayan “sermaye giderleri” yüzde 129,4 artışla 372,7 milyar liraya çıkarken, kamu kurum ve işletmelerine yapılan “sermaye transferleri” ise yüzde 54 azalarak 30,9 milyar liraya geriledi. Mal ve hizmet alımlarının yedi aylık tutarı yüzde 72,7 artışla 330,6 milyar, genel bütçeye dahil kuruluşlar ve yurt dışına “borç verme” kalemi yüzde 199,7 artışla 179,5 milyar lira oldu. Bütçe gelirlerinin en büyük bölümünü oluşturan vergide yılın ilk yedi ayındaki toplam tahakkuk 4 trilyon 937,3 milyar lira olurken, aynı dönemde 3 trilyon 825,1 milyar lira ile bunun yüzde 77,5’i kadar tahsilat gerçekleştirildi. Vergi tahsilatının tahakkuka oranı geçen yılın aynı dönemine göre 7,7 puan artış gösterdi. Ancak yedi aylık dönemdeki vergi tahsilatında geçen yılın aynı dönemine göre tahsilat artışı yüzde 86,4’le toplam bütçe gelirlerindeki artışın altında kaldı. Yedi aylık tahsilat, yılın tümünde öngörülen 7 trilyon 407,7 milyar liralık hedefin yüzde 51,6’sı düzeyinde gerçekleşti. Geçen yıl ilk yedi ayda yüzde 86,1 olan vergi gelirlerinin toplam bütçe geliri içindeki payı, vergi dışı gelirlerdeki artışın daha hızlı olması nedeniyle bu yıl aynı dönemde yüzde 83,8’de kaldı. Vergi tahsilatının toplam bütçe giderlerini karşılama oranı da yüzde 72,8’den yüzde 70,8’e geriledi. Cezalarda tahsilat artışı Vergi dışındaki en büyük genel bütçe gelir kalemi olan ve her yıl yılbaşında yeniden değerleme oranında artırılan faiz, pay ve cezalarda bu yılın ilk yedi ayındaki tahsilat yüzde 187,6 ile yüksek oranda bir artışla 442,7 milyar liraya ulaştı. İlk yedi ayda elde edilen 78,3 milyar liralık teşebbüs ve mülkiyet geliri, 76 milyar liralık bağış ve yardım ile özel gelir, 7,2 milyar liralık sermaye geliri ve alacaklardan 6,5 milyar liralık tahsilatla birlikte toplam “genel bütçe” gelirleri yüzde 90,7 artışla 4 trilyon 435,9 milyar liraya ulaştı. Özel bütçeli idarelerin öz gelirlerinden 98 milyar, düzenleyici ve denetleyici kurum gelirlerinden de 28,4 milyar liralık aktarma sonucu merkezi yönetim bütçesinin ilk yarıdaki toplam geliri 4 trilyon 562,3 milyar lira oldu. Yıllık hedefe göre gerçekleşmeler 2024-2026 OVP’de 2024’ün tümünde bütçe giderleri 11 trilyon 89 milyar, gelirleri 8 trilyon 437,1 milyar ve bütçe açığı 2 trilyon 651,9 milyar lira öngörülmüştü. Yıllık hedeflere göre yedi aylık gerçekleşme bütçe harcamalarında yüzde 48,8 düzeyinde, bütçe gelirlerinde ise yüzde 54,4’le daha yüksek gerçekleşti. Bunun sonucunda ilk yedi ayda gerçekleşen bütçe açığı yılın tümünde öngörülen tutarın yüzde 31,8’i düzeyinde kaldı. İlk yedi aydaki faiz ödemesi yılın tümünde öngörülenin yüzde 53,2’si, faiz dışı harcamalar ise yüzde 48,2’si düzeyinde gerçekleşti. Gelirler cephesindeki görece yüksek gerçekleşme ise vergi dışı gelirlerden kaynaklandı. Yedi aylık vergi tahsilatı, yılın tümü için öngörülen tutarın yüzde 51,6’sı düzeyinde gerçekleşirken, diğer bütçe gelirlerinde ise bu oran yüzde 71,6 ile çok daha yüksek oldu. Yılın yedi ayında, bütçe gelir ve harcamalarında yıllık hedefe göre gerçekleşmeler görece iyimser bir tablo ortaya koyarken, izleyen dönemde özellikle, son çeyrekte harcamalardaki artışın hızlanmasıyla bu tablonun bozulma olasılığı bulunuyor.

#Cari Açık

Dış ticaret tablosundaki iyileşme gerçek değil

Bütçe 7 ayda 844 milyar TL açık verdi