İş dünyasının en önemli maliyetlerinden birisi, mal ve hizmetlerin üretildikleri yerden tüketildikleri yere ulaştırılmasıdır. En ekonomik yol, deniz yoludur ve hemen ardından demiryolu gelir. En pahalısı ise karayolu taşımacılığıdır çünkü hem yolun yapım maliyeti yüksektir hem de kapasite ve verimlilik açısından kullanılan kamyon vb. yüzünden çok yüksek maliyetler içermektedir. Mesleğim ve çalıştığım sektör gereği, gördüğüm her lojistik soruna nasıl optimum çözümler bulunabilir diye düşünürüm.

Malumumuz, Karadeniz’e kıyısı bulunan ülkeler uluslararası ticaretlerinin bir kısmında Marmara denizini de geçmek zorunda oldukları için boğazlar üzerinde ciddi bir yük getirmektedir. Dışişleri, günde 130 yük gemisinin boğazlardan geçtiğini belirtiyor. ( https://www.mfa.gov.tr/turk-bogazlari.tr.mfa ) Halbuki diğer ucuz metot olan demiryolu ile çok iyi bir alternatif söz konusu. Mersin limanına indirilen yüklerin Samsun limanına taşınması sağlanırsa bu yük azaltılabilir. Fakat karayolu ile Mersin-Samsun arası 750 km yani uzun ve hiç ekonomik değil bu çözüm. (https://www.google.com/maps/dir/samsun/mersin/@39.0271818,32.5080679,754468m/)

Fakat yukardaki haritada görüldüğü gibi bir demiryolu hattı ile bu gemilerin birçoğu yükünü Mersin limanında indirebilir ve bu yükler demiryolu ile Samsun’a taşınabilir. Oradan da daha küçük gemiler ile geri kalan yolculuğunu tamamlayabilir. Bu sayede hem Akdeniz - Ege - Marmara - Karadeniz rotası ile yolculuk süresi uzamayacak, daha düşük maliyetlerle, daha kısa sürede taşıma yapılabilecek, hem de boğazlardaki yük ve riskler de azaltılabilecektir.

Güzel Haber 1: Demiryolunun %35’i çoktan tamamlandı.

2015 yılında başlayan ve 2019 yılında tamamlanan bir çalışma ile Samsun ve Sivas arasındaki demiryolunun rehabilitasyonu yapılarak bu hat hem yolcu hem yük taşıyabilir hale getirilmiş. Tabi ki sıfırdan yapılmadığı için daha hesaplı bitirilmiş proje. Teknolojik olarak sinyalizasyon ve otomatik bariyer sistemleri de koyularak 6.7 metre zemin ile nitelikli bir yük/yolcu hattı oluşturulmuş. ( http://www.sivas.gov.tr/samsun-sivas-kalin-demiryolu-hatti-yenilendi )

Güzel Haber 2: Km başına maliyet neredeyse 1/30

İşin en güzel ve çarpıcı yönü ise maliyeti. 260 milyon Euro'ya mal olan Samsun – Sivas iyileştirme projenin 148.6 milyon Euro'luk kısmı ise AB hibe fonlarından karşılanmış.

Maliyet Karşılaştırmasını tablo olarak yapacak olursak :

* https://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/izmir-istanbul-otoyolunun-maliyeti-6-yilda-amorti-edilecek-41331362

** https://www.aa.com.tr/tr/ekonomi/ulastirma-ve-altyapi-bakanligindan-kilicdaroglunun-iddialarina-yanit/2550430

Bu tabloda ortalama değerleri alacak olursak otoyol kilometre başına yaklaşık 21 milyon dolara mal olurken, demiryolu iyileştirmesi ise yaklaşık maksimum 700 bin dolara mal olmaktadır. TCDD web sitesinde bu tür bilgiler yok, ama edinebildiğim bilgiler, Sivas Kayseri ve Kayseri-Mersin demiryolu şebekeleri de eski ve rehabilitasyon ile güvenilir yük/yolcu taşıma kapasitesine kavuşturulabilir.

Sivas – Kayseri: karayolu ile 200 km - demiryolu tahmini 280 km.

Kayseri-Mersin: karayolu ile 300 km – demiryolu tahmini 400 km.

Demiryolu, karayolu kadar eğimli yapılamadığından, yol ağı yaklaşık %25 uzun olmakta zorlu coğrafyalarda. O yüzden olası proje maliyeti maksimum 700 km demiryolu, 490 Milyon dolara mal olacaktır. Avrupa Birliği’nin hibe fonları da bu projenin yaklaşık 300 Milyon dolarını karşılayacak görünmektedir.

Yani Ulaştırma Bakanlığı AB Hibe durumuna göre 200 veya 500 milyon dolarlık bir bütçe ile Karadeniz ve Akdeniz’i yük ve yolcu taşımacılığı ile birbirine bağlayarak:

Bu iki farklı coğrafyanın arasındaki ekonomik hayatı canlandırabilir, Marmara denizi ve boğazlar üzerindeki gemi trafiğini ve riskleri azaltabilir, Karayolları üzerindeki kamyon trafiğini azaltarak yolları daha güvenli yapabilir, Ekonomik anlamda yoğunlaşmış, afet riskli hale gelmiş Marmara bölgesindeki sanayinin Mersin ve Samsun limanı erişimi sayesinde İç Anadolu bölgesine taşınmasına zemin hazırlayabilir, Katkı verdiğimiz halde kullanamadığımız AB Fonlarını da kullanmak mümkün olabilir. (Fonlar kullanılırsa maliyet 1/70 e kadar düşebilir görünüyor.)

Bölgenin milletvekilleri bence böyle bir projenin yapılması için Ulaştırma Bakanlığı’nın kapısını aşındırmalı. Demiryolunu iyileştirmek, karayolunun yanında çerez parası çünkü.