Son yıllarda birçok yeni ajanslar/şirketler türedi, yurtdışında gayrimenkul yatırımı danışmanlığı yapıyorlar. Hatta, sadece geçen yılda 2 Milyar dolarlık yatırım yapıldığı da paylaşılan haberlerin arasında. (https://indigodergisi.com/2024/12/turklerin-yurt-disi-gayrimenkul-yatirimlari-rekor-kirdi/). Bazı gayrimenkul yatırımları, oturum izni de verdiği için ben bu konuda eleştiri yapacak değilim. En azından Türkiye gibi vatandaşlık satmıyorlar! Ben daha çok bu yatırım yapanlara pek bahsedilmeyen bir konuyu hatırlatmak istiyorum. Veraset, yani İngilizcesi “inheretance tax” olan vergiyi kimsenin sorduğunu ve de anlatıldığını duymadım. Mesela İngiltere’de 1 Milyon Pounda bahçeli bir ev aldınız. Hak vaki olup dünyadan ayrıldığınızda varisleriniz artık 600 bin Poundluk kısmına sahip olabilecekler! Çünkü İngiltere’de veraset vergisi %40. Bunun istisnaları var elbette. Eğer eşinize bırakıyorsanız mal varlığınızı, bir vergi yok. Çocuklarınız için 500 bin Poundu geçmeyen kısmı muaf. Yani çocuklarınız evin 800 bin poundluk kısmına sahipler, 200 bin pound ödemeden tapuyu alamazlar! Diğer tüm akrabalar için de muafiyet limiti 325 bin Pound. Bu arada, Londra’da sıradan bir apartman dairesinde ortalama fiyatlar 600 bin Pound civarında (https://www.rightmove.co.uk/house-prices/london.html) Yani basit bir daireden fazla bir miras bırakacaksanız, veraset vergisi %40. 5 daireniz var ise, devlet ikisini çocuklarınıza vermiyor, kendisine alıyor. Bence muhteşem bir vergi sistemi. Kazanılmış ve biriktirilmiş kazanç yüksek vergiye tabi.

Peki harcama yapacaksınız, araç alacaksınız, ne kadar vergi veriyorsunuz İngiltere’de? SIFIR! KDV (%20) dışında bizdeki gibi ÖTV vb. yok. (https://www.carwow.co.uk/guides/buying/tax-on-car-purchase ) Dolayısı ile ticarete atılan bir işletmeden veya insani bir ulaşım imkanına erişmek isteyen vatandaşından başta bir-iki araçta kendisine istemiyor devlet!

Peki sadece İngiltere’de mi böyle? Hayır, Fransa ve Almanya’da da veraset için benzer kanuni altyapı mevcut. (https://taxmain.de/inheritance-tax-in-germany/) Münih’te 400 bin Euro’luk bir dairenin bir yeğene kalması durumunda, yeğen 95,000 € nakit vergiyi yatıramaz ise tapuyu alamıyor. Fransa’da ise oran çok daha yüksek, çocuk veya anne babaya bile 100 bin Euro üstünde, %5-%45 arası vergi ver. Eğer yeğen/kuzen ise bu vergi %60! Yani gayrimenkul yatırımı pek mantıklı görünmüyor.

Bunun üzerine Türkiye’de durum ne diye baktım.

Türkiye’de %10’un üstüne çıkmıyor bu vergi. Bir milyon dolar üzeri varlığınız var ise vefatınızda varlığınızın %10’unu devlet alıyor ve %90’ı da doğrudan varislere aktarılıyor.

Düşününce %10 bile çok iyi demiştim ama kazın ayağı öyle değil. Çünkü vergi serbest piyasadaki rayiç değerden değil, tapudaki beyan edilen resmi değerden hesap ediliyor. Bu rakamlarda piyasa rayicinin 5’te birinden az oluyor. Yani gerçekleşen veraset vergisi %1-%3 arasında bir yerde.

Oysa ki, kazanandan vergi alan bir sistem kurduğunuzda, üretimi ve ticareti destekler, hayatı her kesim için daha ulaşılabilir hale getirirsiniz. Vergiyi, para kazanıp mal biriktirenden aldığınızda sosyal adaleti de sağlamış olursunuz. Düşünsenize yüzlerce dönüm arazisi olan ve sömürü üzerine kurgulanmış, insanlıkla bağdaşmayan Doğu Anadolu’daki feodal yapıyı. Bu tür bir vergilendirme ile birkaç nesil sonra sosyal adalet içerisinde bir topluma dönüşmek mümkün. Aklın yolu bir. Bu tür bir kanuni yapı varsa, en fazla bir ev edinirsiniz, kalan parayı da ekonomi içeresinde döngü yaratacak şekilde harcarsınız.

Yani Hans, Helga, Henri, Christina, John, Hannah ömürleri boyunca en iyi arabalara binmeye, tatillerini Akdeniz sahillerinde geçirmeye bu yüzden çok daha fazla kaynak ayırıyorlar. Almanya, İngiltere, Fransa gibi ülkelerin hazineleri bu yüzden çok güçlü ve sanayileri bu sayede ülkelerinin motoru durumunda.

Vergi reformu, verginin tabana yayılması gibi konular konuşulurken Veraset ve İntikal vergisine de bir göz atılırsa birçok sorun çözülür. Hazine arazisine yaptığı gecekondunun arazisi sayesinde onlarca daireye kavuşandan hiç vergi almayan devlet, belki biraz daha devlet olduğunu hatırlar.

Vergilendirilmiş kazanç kutsaldır ama kazanınca alınırsa, para harcayan herkesten alınınca değil!